Rituály llazore a rusica v albánské obci Polena mezi minulostí a současností

Datum zveřejnění:

30.09.2024

DOI:

https://doi.org/10.62800/NR.2024.3.02

Abstrakt:

Článek přináší přehled dvou jarních kalendářních obřadů, llazore a rusica, které se dodnes praktikují v obci Polena v regionu Korça v jihovýchodní Albánii. Tyto rituály spojené s pravoslavnými křesťanskými svátky mají zásadní význam pro kulturní a náboženský život obce. Navzdory současným výzvám spojeným s globalizací, společenskými změnami a demografickými posuny tyto rituály přetrvávají, což odráží odhodlání místní komunity je zachovat a předávat. Studie zkoumá historický kontext rituálů, jejich vývoj a trvalou roli při udržování kulturní identity a sociální soudržnosti uprostřed moderních výzev.

Klíčová slova:

adaptace tradice, Albánie, kalendářní svátky, llazore, rituály, rusica

Stáhnout v PDF:

PDF

Zdroje:

Literatura:
Apolito, Paolo. 2014. Ritmi di festa. Corpo, danza, socialità. Bologna: Il Mulino.
Bardhoshi, Nebi – Lelaj, Olsi. 2018. Etnografi në diktaturë. Dija, shteti dhe holokausti ynë. Tiranë: Akademia E Shkencave.
Boissevain, Jeremy. 2013. Introduction. Factions, Friends and Feasts: Anthropological Perspectives on the Mediterranean. New York, Oxford: Berghahn Books. 1–12. https://doi.org/10.1515/9780857458452-003
Budina, Oksana. 1993. Shqiptarët në Ukrainë përshkrim historiko-etnografik për kulturën. Kultura popullore, (1–2): 145–152.
Burkert, Walter. 2013. Greek Religion: Archaic and Classical. Wiley–Blackwell.
Buttitta, Ignazio E. 2006. I morti e il grano. Roma: Meltemi Editore srl.
Buttitta, Ignazio E. 2010. Carnevali di Sicilia tra tradizione e innovazione. In Sisto, Pietro – Totaro, Pietro (eds.). Il Carnevale e il Mediterraneo. Tradizioni, riti e maschere del Mezzogiorno d’Italia. Atti del Convegno internazionale di studio, Putignano 19-21 febbraio 2009. Bari: Progedit. 206–256.
Clemente, Pietro. 1981. Maggiolata e Sega-la-Vecchia nel senese e nel grossetano. Note sulla festa. In Bianco, Carla – Del Ninno, Maurizio (eds.). Festa. Antropologia e semiotica. Firenze: Nuova Guaraldi. 46–57.
Dalipaj, Gerda – Pistrick, Eckehard. 2009. Tradita në ndryshim. Festa dhe trapeza e sotme në Shpat të Elbasanit, sprovë për një antropologji të transformimi. Kultura Popullore (1–2): 125–140.
Elsie, Robert. 2001. A Dictionary of Albanian Religion, Mythology, and Folk Culture. New York: New York University Press.
Hankollari, Blerina. 2023. Shteti antifetar shqiptar dhe etnografia profanizuese: elementi botëformues në etnografinë socialiste shqiptare. Antropologji 1 (1): 111–138. https://albanica.al/antropologji/article/view/724
Hulusi, Hako. 1983. Ateizmi Shkencor. Tiranë: Universiteti i Tiranës.
Larson, Jennifer. 2001. Greek Nymphs: Myth, Cult, Lore. Oxford University Press.
Neziri, Zymer. 2015. Lirika gojore shqiptare. Shkup: Universiteti ‘Shën Cirili dhe Metodi’, Fakulteti i Filologjisë ‘Blazhe Koneski’, Katedra e gjuhës dhe e letërsisë shqiptare.
Riti i Llazarëve 2022. Regjistri i Trashëgimisë Kulturore Jomateriale. Ministria e Kulturës [online]. Available at: <https://www.youtube.com/watch?v=A6agZu3plnI&t=3s> [accessed February 26, 2024].
Rivera, Annamaria. 1988. Il mago, il santo, la morte, la festa. Forme religiose nella cultura popolare. Bari: Dedalo.
Sadiku, Xhafer. 2023. Shteti dhe raporti me religjonet në Shqipëri (1920-1967). Univers 23 (23): 56–72. https://doi.org/10.59164/univers.v23i23.612
Sela, Jonida. 2019. Rite motmoti ne Korce dhe rrethina. Doctoral theses. Tiranë: Academy of Albanian Studies. Available at: <https://drive.google.com/file/d/19r39oyxQpdSE3dAQ0lLI_m8koftLQSsh/view> [accessed January 30, 2024].
Sela, Jonida. 2023. ‘Riti i humbur i llazoreve i “gjallë” ndër arkivat e numerizuara’. Arkivat Shqiptare 55 (1–2): 49–56. https://albanica.al/arkivat/article/view/772/765
Sokoli, Ramadan. 1981. Gjurmime Folklorike. Tiranë: Shtëpia Botuese Naim Frashëri.
Spera, Vincenzo. 2002. Comparativi infantili in Italia meridionale. Il battesimo delle bambole a Barile (Basilicata). In Meoni, Maria Luisa (ed.). Culture e mutamento sociale. Per Carla Bianco: studie testimonianze. Montepulciano: Dipartimento di Studi Storico-Sociali e Filosofici dell’Università di Siena. 257–266.
Terolli, Romeo – Koroveshi, Ilirian. 2022. Përsiatje historike e kulturore e Polenës. Buletini Shkencor [online] No. 30. Available at: <https://unkorce.edu.al/archive/buletinishkencor/Artikulli,%20Romeo%20Terolli.pdf> [accessed February 26, 2024].
Testa, Alessandro. 2017. ‘Fertility’ and the Carnival 1: Symbolic Effectiveness, Emic Beliefs, and the Re-enchantment of Europe’. Folklore 128 (1): 16–36. https://doi.org/10.1080/0015587X.2016.1236488
Tirta, Mark. 1981. Besime të ndryshme në kulturën popullore shqiptare. Procesi i zhdukjes së tyre mbas Clirimit. Etnografia shqiptare 11: 183–215.
Tirta, Mark. 2004. Mitologjia ndër Shqiptarë. Tiranë: Akademia e ­Shkencave të Shqipërisë, Instituti i Kulturës Popullore.
Valeri, Valerio. 1979. Festa. In Enciclopedia Einaudi, vol. VI. Torino: Einaudi. 87–99.
Visaret e Kombit 1944. Visaret e Kombit. Doke e zakone familjare. ­Lindja, fejesa, martesa, vdekja, veshja, festime të ndryshme, zakone, gojdhana e besime gjithfarësh, toponomastikë e përshkrime vendesh. 1944. Tiranë: Ministria e Arsimit.
Walęciuk-Dejneka, Beata. 2012. Between Tradition and Present Times: Polish culture and globalization. Slavica litteraria 15 (1): 103–109. https://hdl.handle.net/11222.digilib/124350